Səhiyyə Nazirliyi ilə İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyinin Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyi (TƏBİB) arasında maraq toqquşması artıq cəmiyyətin də hiss edəcəyi həddə çatıb. Pandemiya dövründəki problemlər tərəflər arasında zidiyyətləri daha qabarıq göstərdi. Səhiyyə Nazirliyi faktiki olaraq, proseslərdən kənarda qalmış kimi görünür. TƏBİB isə təkbaşına bu işlərin öhdəsindən gələ bilmir. Eyni zamanda, bir qeyri-müəyyənlik də hökm sürür. Səhiyyə sahəsində səlahiyyət bölgüsü ilə bağlı problem yaşanır.
İllərdir icbari tibbi sığortanın tətbiqi, tibb müəssisələrinin fəaliyyəti ilə bağlı tədqiqatlar aparan İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım Mərkəzinin rəhbəri, "İqtisadi Forum" ekspert qrupunun üzvü, iqtisadçı Azər Mehtiyev “Press Klub”a Səhiyyə Nazirliyi və TƏBİB arasındakı konfliktin səbəbləri barədə danışdı:
– Vaxtilə səhiyyə sahəsi ilə əlaqəli bütün funksiyalar Səhiyyə
Nazirliyinin səlahiyyətində idi – həm səhiyyə siyasətini müəyyənləşdirirdi, həm
xidmət göstərirdi, həm də xidmətə, vəsaitin ödənilməsinə nəzarət edirdi. Bütün
tibb müəssisələri də Səhiyyə Nazirliyinin nəzdində idi. Bu da qarşılıqlı
maraqlar konflikti yaradan hal idi. İcbari tibbi sığorta yaradılan zaman bunun
aradan qaldırılması məsələsi gündəmə gəldi. İcbari tibbi sığortanın – vəsaitin
ödəyicisi İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyi sayılır. Vəsaitlər bu
agentlik vasitəsilə müxtəlif xəstəxanalara ötürülür. Bu üzdən TƏBİB-i
yaratdılar, bəzi istisnalarla əksər xəstəxanalar Səhiyyə Nazirliyinin
tabeliyindən çıxarılıb, TƏBİB-ə verildi. Xidmət göstərmə, xidmətin keyfiyyətinə
nəzarət və vəsaitin ödənilməsi funksiyalarını bir-birindən ayırmaq
istəyirdilər. Səhiyyə siyasətinin həyata keçirilməsini isə Səhiyyə Nazirliyinə
tapşırdılar. Amma prosesin gedişində məlum oldu ki, qurumlararası ciddi
konfliktlər var. İcbari tibbi sığortanın tətbiqinin əleyhinə çalışanlar var.
Söhbət maliyyə üzərində nəzarətdən gedirdi. Çünki səhiyyə çox böyük maliyyənin
dövr elədiyi bir sektordur. Bu sektora nəzarət uğrunda mübarizə gedirdi.
Pandemiyanın meydana çıxması da elə qurumlararası konfliktin kəskinləşdiyi
dövrə təsadüf etdi. Koronavirus başlayandan Səhiyyə Nazirliyi tamamilə arxa
planda qaldı. Faktiki, xəstəxanalarda xidmət göstərən qurum – TƏBİB həm də
Operativ Qərargahda söz sahibi oldu. Siyasətin həyata keçirilməsi ona həvalə
olundu. Amma biz pandemiya ilə ciddi mübarizə siyasətini görmədik. Operativ
Qərargah ayrı-ayrı addımlar atır, nəticələrini gözləyir, səhv olanda
addımlarını dəyişir. Bu baxımdan hazırda ölkədə nə Səhiyyə Nazirliyinin, nə də
TƏBİB-in fəaliyyətini müsbət qiymətləndirmək mümkün deyil. Çünki virusla
mübarizədə biz uğur görmürük.
–
TƏBİB-in mütləq ayrıca bir qurum kimi yaradılması zəruri idi, yoxsa bu işləri
Səhiyyə Nazirliyinin nəzdində də həyata keçirmək mümkün olardı?
– O zaman bəyan elədilər ki, TƏBİB keçid dövrü üçün yaradılıb.
Xidmət göstərmə funksiyasıyla xidmət haqqının ödənilməsinə nəzarət funksiyasını
ayırmaq istəyirdilər. İcbari tibbi sığortanın yaradılması dövlət tibb
müəssisələrinin hər birinin müstəqil büdcəyə keçirilməsini tələb edir. Yəni
onların hər birinin ayrıca hesabı olmalı, hər biri ayrıca idarə edilməlidir.
Onlar da vəsaiti İcbari Tibbi Sığorta Agentliyindən almalıydılar. Xidmət
göstərmə funksiyası ilə xidmətin keyfiyyətinə nəzarət funksiyası ayrılmalıydı.
Bunu birdən-birə eləyə bilmirdilər. Ona görə dedilər ki, keçid dövrü üçün
hələlik TƏBİB yaradılır, bu qurum xəstəxanaların hər biri üçün ayrıca hesabın
açılması, onların yeni şərtlərlə idarə olunması işlərinə baxacaq. Yeniliklər
mənimsənilənə qədər onları idarə edəcək, bir müddət sonra TƏBİB ləğv olunacaq,
tibb müəssisələrinin hər biri müstəqil fəaliyyət göstərəcək. Sanki keçid dövrü
üçün islahat addımı idi. Belə izah eləmişdilər. Amma biz görürük ki, TƏBİB
Səhiyyə Nazirliyinin funksiyasını təkrarlamaqla məşğul oldu.
–
Faktiki, ölkədə eyni işi görən iki qurum mövcuddur. Bu islahatları elə Səhiyyə
Nazirliyinin daxilində aparmaq, mümkün deyildimi? Uzun illərdir ki, Səhiyyə
Nazirliyindən, bu qurumun rəhbərliyindən ciddi narazılıqlar var.
– İndiki halda rəhbərliyin dəyişməsi heç nəyi dəyişməyəcək. Əgər
söhbət ölkədə səhiyyə sahəsində vəziyyətin düzəlməsindən yox, maliyyəyə nəzarət
uğrunda mübarizədən gedirsə, bir adamı çıxarıb, yerinə başqasını təyin etməklə
heç nəyə nail olmaq mümkün deyil. Yenə də kiminsə maraqlarına uyğun bir şəxsi
qoyacaqlar. Son vaxtlar da görürük ki, şəxslərin dəyişməsi siyasətdə,
proseslərdə dəyişikliyə gətirib çıxarmır. Əvəz olunanlar da əvvəlkilər kimi
göstərişləri yerinə yetirir. Problem odur ki, bizdə heç bir sahədə həmin sahənin
həvalə olunduğu şəxslər müstəqil təşəbbüs göstərmək iqtidarında deyil. Bütün
hallarda “yuxarıdan” göstərişlə işləyirlər. O cümlədən də səhiyyə sahəsində.
Göstəriş əsasında addım atırlar və həmin addımlar fayda verməyəndə başqa bir
qərarla əvəzləyirlər. Deyir ki, “prezidentin göstərişi ilə filan addımı atdıq”.
Prezident səhiyyə sahəsi üzrə mütəxəssisdir ki, hansısa göstəriş versin? Son
mətbuat konfransında Ramin Bayramlı dedi ki, Azərbaycanda bütün vətəndaşlar
ölkənin səhiyyəsindən və həkimlərindən razıdır. Hansı tədqiqat əsasında bunu
deyir? Bunu əvvəllər qocalar söyləsəydi, deyərdik ki, sovetdən qalma sistem
üzrə hərəkət edir. Bunu söyləyən adam xaricdə təhsil alıb. Hansı araşdırma
nəticəsində belə qənaətə gəlib? Məsuliyyətsizlikdir.
– Belə
çıxır ki, TƏBİB-lə Səhiyyə Nazirliyi arasındakı maraqlar konfliktinin ağrısını
vətəndaşlar çəkir.
– Təkcə TƏBİB məsələsi deyil. İcbari Tibbi Sığorta Agentliyi ilə
Səhiyyə Nazirliyi arasında da bu vardı. Ümumiyyətlə, bu gərginlik icbari tibbi
sığorta islahatları başlayandan var və hələ də davam edir.
–
TƏBİB-in funksiyalarının alınıb, yenidən Səhiyyə Nazirliyinə qaytarılacağı
ehtimalı da səslənir. Bunu mümkün hesab edirsinizmi?
– Bizdə hər şeyi yerbəyer etməyə ehtiyac var. Əvvəla, səhiyyə
siyasətini işləyib hazırlamaq Səhiyyə Nazirliyinin işidirsə, onlar eləməlidir.
TƏBİB-in funksiyası xəstəxanaların idarə olunmasına nəzarət etməkdir. Öz işi
ilə məşğul olsun. TƏBİB səhiyyə siyasəti müəyyənləşdirəcək qurum deyil. Ən azı,
indiki sistemdə belə görünür. TƏBİB-in yenidən Səhiyyə Nazirliyinə qaytarılması
islahatlardan geri çəkilmə olardı. Məncə, heç bir halda, islahatlardan geri
çəkilmək olmaz. Daha dəqiq bir islahat xətti ilə icbari tibbi sığortaya keçid
baş verməlidir. Bu proses də mümkün qədər sürətləndirilməlidir.
"Press Klub"a verilən müsahibənin linki:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder